View this email in your browser

Waar halen stekjes de energie vandaan?

Zodra een stekje in het substraat is gestoken, start het wortels te vormen. Hierbij komt een proces op gang dat veel energie vergt van het stek. Waar komt de energie vandaan en welke maatregelen worden door kwekers getroffen voor een optimale wortelvorming? Enkele tips voor beginnende en ervaren vermeerderaars uit stek.

Een goed begin is het halve werk

Stek genomen van (moeder)planten met stress door bijvoorbeeld vochttekort, nutriëntengebrek of een ziekte of plaag, zullen hun energie vooral steken in het bestrijden van fysische, chemische en/of biologische stress. De stekjes van deze planten hebben hierdoor minder energie tot hun beschikking dan stek genomen van gezonde planten zonder stress.

Zorg ervoor dat de (moeder)planten in optimale conditie zijn, voordat de zo jong en groen mogelijke scheuten gesneden worden. Jong, oftewel juveniel, stek is groeikracht en maakt makkelijker wortels aan. Jaarlijks de moederplant terugsnoeien tot aan de basis zorgt voor verjonging van het gewas. Snij niet alle jonge scheuten af van de moederplant. De moederplant kan zich herstellen en het volgende jaar weer nieuwe stekjes leveren.

Stek materiaal

Een jonge en gezonde stek beschikt over voldoende bouwstoffen en energie in de stengel en bladeren. Hiermee kan de wortelvorming opgestart worden. Aan de basis van het stek worden een aantal cellen omgevormd tot wortelcellen onder invloed van plantenhormonen. Wanneer er onderin voldoende auxine ten opzichte van cytokinine aanwezig is, begint de omzetting van de cel en kunnen vervolgens de wortels uit de wortelcellen gaan groeien.

De auxine moleculen worden aangemaakt in de scheuttoppen en door de plant van cel tot cel via actief (het polair auxine) transport systeem naar de onderkant van het stekje gebracht. Dit kost energie. Stekpoeder of een tablettenoplossing met indolylboterzuur kan worden toegepast wordt op het stek om het energieverbruik omlaag te brengen. Hierdoor kunnen stekjes meer wortels aanmaken en een gelijkmatig verdeelde wortelstelsel vormen. Een ander voordeel is dat de voorspelbaarheid in de opkweek wordt verhoogd. Grotere hoeveelheden gewortelde stek kunnen hierdoor tegelijk naar de afkweekfase.

Licht

Planten maken suikers aan via fotosynthese; een proces waarbij de plant (zon)licht als energiebron gebruikt en water en kooldioxide (CO2) in het chlorofyl omzet in suikers en zuurstof. De suikers worden gebruikt als bouwstof in de plant en is de energiebron voor het transport van stoffen door de plant heen.

De fotosynthese in het chlorofyl, in voldoende mate aanwezig in het blad en stengel, blijft doorgaan na het snijden en steken van het stekje. Bij sommige plantensoorten kan er schaduw vorming optreden door groot en/of veel blad. Het stekje kan niet optimaal profiteren van de lichtbron. Verwijder bij veel bladeren enkele ervan om te voorkomen dat het stek te weinig suikers aanmaakt om de wortelvorming te kunnen vervolgen.

Het seizoen waarin het stek wordt gestoken is bepalend voor welke maatregelen ten aanzien van licht en energieverlies door uitstraling er genomen worden. In de zomer wordt bij te veel zonlicht geschermd of de kassen zijn voorzien van een krijtlaag. Schermen worden ook gebruikt om de temperatuur in de kas zoveel mogelijk constant te houden. Zeker bij onbewolkt weer is er veel uitstraling vanuit de kas mogelijk waardoor het verschil in temperatuur onderin op de vloer ten opzichte van het kasdek toeneemt. Er zijn meerdere manieren om de schermen in te zetten tegen energieverlies. Via het programma Kas als Energiebron zijn onderzoeksgegevens beschikbaar, welke gelijk in de praktijk uitgevoerd kunnen worden.

In de winter bijlichten én schermen

In de winter zijn de dagen korter en zal in een aantal gevallen bijgelicht moeten worden om de wortelvorming op te kunnen starten of aan de gang te kunnen houden. Dit kan met assimilatiebelichting, maar energiezuinige lampen kunnen eveneens een goede uitkomst bieden om het aantal lichturen omhoog te brengen.

Ook in de winter zijn wolkeloze dagen mogelijk en juist dan wordt geadviseerd om te gaan schermen tegen uitstraling. Zonder het gebruik van klimaatschermen koelt het stekmateriaal te snel af en dat veroorzaakt veel stress, waardoor de wortelvorming wordt beperkt. In een webinar op de website van het onderzoeksprogramma Kas als Energiebron is informatie over verschillende methoden van het schermen van gewas, specifiek voor de herfst en winter, te vinden.

Doorzichtig of wit plastic?

Gestoken stek wordt tijdens de wortelvormingsfase in veel gevallen afgedekt met plastic. Hieronder ontstaat een vochtig en warm microklimaat, waarmee de stekjes onder zo optimaal mogelijke omstandigheden wortels kunnen vormen. De temperatuur onder het plastic loopt hoger op bij langdurige instraling van zonlicht. Daarom wordt in de zomermaanden het stek vaak afgedekt met wit plastic.

Maar wanneer is het juiste omschakel moment? Dit hangt af van het type stek, de teelt- en weersomstandigheden. Een vuistregel is om stek vanaf half september af te gaan dekken met wit plastic en vanaf half april doorzichtig plastic te gaan gebruiken.

RHIZOPON^® AA en CHRYZO- poeders

De Rhizopon^® AA poeders en de poeders uit de Chryzo-reeks, klaar voor gebruik, worden onverdund gebruikt om de stekken in te dippen en hebben elk een vaste concentratie.

De eigenschappen van de formulering zorgen ervoor dat de werkzame stof aan het stek vast blijft zitten. Door de onderkant van het stek in de poeder te dippen komt de indolylboterzuur direct op de plaats waar het moet zijn om wortels te vormen.

Poederdipmethode

Dip hiervoor de basis van de stekken 1 tot 1,5 cm in het poeder. Tik het overtollige poeder af en steek de stekken in het stekmedium. Welke poeder het meest geschikt is voor uw gewas staat beschreven in de stektabel.

Voor vragen over het stekken en gebruik van stekproducten kunt telefonisch contact opnemen met Rhizopon via +31 (0)71 3415146 of mailadres; helpdesk@rhizopon.nl.

RHIZOPON^® AA TABLETTEN

Met de Rhizopon^® AA Tabletten kan een oplossing gemaakt worden en op verschillende manieren worden toegepast op het stek. Voor vele gewassen staat in de Rhizopon stektabel op deze website beschreven welke methode en concentratie het meest geschikt is.
De geregistreerde toepassingsmethoden met de Rhizopon^® AA Tabletten zijn:

Dompelmethode

Deze methode wordt met name toegepast met stek dat te klein is voor de poederdip methode. Dompel voor het steken de stekken gedurende 5 seconden geheel onder in een Rhizopon^®AA Tabletten oplossing.

Lange opzuigmethode

Geschikt voor bladloze winterstekken, maar ook voor stekken met blad zoals de Cupressaceae-soorten. Deze stekken worden minimaal 12 uur met de basis (1 tot 2 cm) in een Rhizopon AA Tabletten oplossing geplaatst.